پزشکی هسته اى

از اونجایی که بعضی از دوستان مخالف دولت بدلیل موفقیت دولت نهم در دفاع از حقوق هسته ای و پیشرفت فوق العاده این فناوری در این دولت حسابی خونشون به جوش اومده و دائما در گفتار خودشون برای تخریب دولت و کم اهمیت جلوه دادن اقدامات شجاعانه دکتر احمدی نژاد ، استفاده از فناوری هسته ای در مقابل قطعنامه های شورای امنیت رو به صرفه نمی دونن به همین دلیل مجموعه ای از مقالات که درباره کاربردهای انرژی هسته ای نوشته شده رو به مرور روی وبلاگ میزارم ... اینم اولین مقاله در مورد کاربردهای فناوری هسته ای در عرصه پزشکی :

مقدمه

پزشکی هسته‌ای ، شاخه‌ای از پزشکی است که در آن تشعشع و خواص هسته‌ای نوکلوئیدهای رادیواکتیو و نوکلیدهای پایدار هم برای تشخیص و هم برای درمان امراض بکار می‌روند. این امر می‌تواند یا با پرتو دهی مستقیم مریض با یک چشمه تشعشع خارجی یا با تزریق داروهای نشاندار با رادیواکتیویته به مریض تحقق یابد. زمینه پزشکی هسته‌ای و رادیو دارو در 20 سال گذشته رشد فوق العاده‌ای داشته است. پیشرفتهایی در توانایی پیش بینی‌ها ، تکنولوژی آشکارسازی و توسعه رادیو داروهای متناسب ، همه در این توسعه سهیم بوده‌اند. داروهای نشاندار رادیواکتیو که به مریض تزریق یا خورانده می‌شوند، به نام رادیو داروها هستند.

تاریخچه

در مدت کوتاهى پس از کشف رادیم در 1277هخ(1898 م) توسط مارى کورى و جدا سازى آن به مقادیر 1_1/0 گرم از پچبلند،بلافاصله در یافتندکه این میتواند عنصر مفیدى به عنوان منبع پرتو دهنده باشدکه متعاقبا به اولین کاربرد رادیو نوکلویید ها در پزشکى منجر گردید.

معرفی

از با اهمیت ترین کاربرد هاى رادیو نوکلویید ها در علوم طبیعى است و بزرگترین مصارف فردى رادیو نوکلویید ها در پزشکى هسته اى است.

امروزه پزشکى هسته اى یک بخش مهم و وابسته به علوم پزشکى شده است. تولید رادیو دارو ها  و ترکیبات آنها براى کاربرد در پزشکى هسته اى، یک بخش مهم فعالیت هاى هسته اى و رادیو شیمى را تشکیل می دهد. توسعه ژنراتور هاى دارویى امکان استفاده از رادیو نوکلویید هاى با نیمه عمر کوتاه را در هر زمان در پزشکى ممکن ساخته است.

برخى از کاربرد هاى عمومى رادیو نوکلویید ها در علوم طبیعى شناخته شده عبارتند از:

_ اکولوژى (جذب عناصر کم مقدار وراذیو نوکلویید از محیط زیست اطراف توسط گیاهان،حیوانات یا انسان)

_آنالیز(تعیین عناصر کم مقدار یا ترکیبات آنها در گیاه،حیوان و انسان)

_فیزیولوژى و متابولیسم(واکنش ها و فرایند هاى بیو شیمیایى عناصر و ترکیبات آنها در گیاهان،حیوانات و انسان )

_تشخیص(شناسایى و تعیین موقعیت امراض)

_معالجه(درمان امراض)

لازم به ذکر است که در بسیارى از کاربردهاى پزشکى به عنوان پرتوهاى یونیزه کننده بنا بر برخى از اولویت ها و امکانات از پرتوهاى ناشى از رادیو ایزوتوپ ها و دستگاههاى تولید پرتوهاى یونیزه کننده مثل اشعه ایکس و یا باریکه ذرات باردار حاصل از شتاب دهنده ها استفاده می شود. بنابراین در پزشکى هسته اى بر حسب مقتضیات تخصصى و امکانات قابل دسترس به نحوى از پرتوها یا باریکه هاى یونیزه کننده به روش هاى بسیار متعدد و گسترده اى بنا بر منظور هاى مورد نظر استفاده می شود.

در پزشکى هسته اى، استفاده از پرتو اطلاعاتى را در مورد عملکرد اعضا خاص یک فرد یا بیمار در اختیار قرار می دهد، که اکثرا به معالجه بیمار منجر می گردد. در اکثر موارد این اطلاعات سبب می شود که پزشک قادر باشد به سرعت، تشخیص دقیق بیمارى را بدهد. تیروئید، استخوان ها، قلب، کبد و خیلی اعضا دیگر به سادگى به کمک رادیو ایزوتوپ ها تصویر بردارى شده واختلال عملکرد آنها آشکار می گردد. در برخى موارد عضو مریض بیمار یا تومر را مى توان با پرتو درمانى معالجه نمود . در کشورهاى پیشرفته که 26 درصد  از جمعیت جهان را در خود جاى مى دهند تعدد تستهاى پزشکى هسته اى 9/1 درصد در سال وتعدد درمان با رادیو ایزوتوپها حدود یک دهم رقم آمار فوق است. بنا بر این پزشکى هسته اى یک تخصص پزشکى است که با روشهاى ایمن، بدون درد و کم هزینه هم براى تشخیص ( تصویربردارى ) وهم معالجه بیمارى، کاربردهاى زیادى دارد . در پزشکى هسته اى تصویر بردارى یک روش منحصر به فرد است که ساختمان و عملکرد اعضاى بدن را به طور واقعى و حقیقى نشان مى دهد . این تکنیک، در مقابل رادیو لوژى تشخیصى قرار دارد که مبتنى بر آناتومى بدن است . این راهى است براى‌ جمع آورى اطلاعات دقیقتر پزشکى که در غیر این صورت و عدم دسترسى به آن، عمل جراحى یا تستهاى تشخیصى گرانترى بر بیمار تحمیل مى گردد .

پزشکی هسته اى امروزه یک امر غیر قابل اجتناب، در رابطه با بیماران و مراقبت از آنان، در تشخیص، مدیریت، درمان و جلوگیری از یک سرى امراض مورد استفاده قرار می گیرد. روش هاى تصویر بردارى پزشکى هسته اى اکثرا نا هنجارى هایى را در مراحل اولیه انتشار مرض و یا آغاز بیمارى شناسایى می کند که در واقع این نوع بیمارى ها توسط روش هاى تصویر بردارى هسته اى زودتر از ظاهر شدن عوارض کلینیکى قابل تشخیص می شوند، این تشخیص زود هنگام، اجازه می دهد تا بیمارى خیلى زود در زمانى که موفقیت درمان بیشتر است مورد معالجه قرار گیرد. در پزشکى هسته اى مقادیر کمى از ترکیبات نشاندار و رادیو دارو ها براى تشخیص یا درمان بیمارى مورد استفاده قرار مى گیرند . رادیو داروها ترکیبات نشان دارى هستند که جذب اعضا استخوان ها یا بافت هاى خاصى مى شوند . رادیو دارو هایى که در پزشکى هسته اى مورد استفاده قرار مى گیرند ، پرتوهاى گاما از خود ساطع مى کنند که در خارج از بدن با انواع آشکار سازهاى ویژه می توان آنها را تمیز داد. این آشکار سازهاى متصل به PET  و یا آشکار ساز کامپیوتر، تصاویرى را می دهند که می توانند نتایج و اطلاعاتى را در باره بخشى از بدن که تصویر بردارى شده در اختیار بگذارند. مقدار پرتو نگارى از کاربرد  پزشکى هسته اى همان حدودى است که طى یک تشخیص با پرتو نکارى اشعه ایکس دریافت می شود .

امروزه پزشکى هسته اى روشهایى‌را ارائه مى کند که طیف تخصص هاى پزشکى‌، از کودکان تا بیماریهاى قلبى‌ و معالجه امراض روانى‌را در بر مى گیرد . تقریبا صد نوع مختلف از روشهاى تصویر بردارى‌در پزشکى‌هسته اى‌وجود دارد و هیچ عضو اصلى بدن نیست که قابلیت تصویر بردارى از آن از طریق پزشکى هسته اى‌از آن میسر نباشد .

برخی از اصطلاحات معمول در پزشکى هسته اى‌

 همان طور که ذکر شد تکنیک هاى تصویر بردارى در پزشکى هسته اى‌عبارتند از تکنیک هایى‌که در تشخیص ، مدیریت ، درمان و جلوگیرى‌از امراض مورد استفاده قرار مى گیرند . پزشکى هسته اى یک روش منحصر به فرد است که اغلب ، اطلاعات تشخیصى‌را قبل از اینکه عوارض بیمارى ظاهر شود قابل درک و تشخیص مى سازد.

 PLANER  یک دید دو بعدى‌از فرایند یا عملکرد عضوى را ارائه مىدهد که از آن تصویر بردارى شده است.

SPECT تصاویر سه بعدى ساخته شده کامپیو ترى‌از ابعاد مختلف وعملکرد عضو تصویر بردارى شده را ارائه مى دهد.

 PET  تصاویر سه بعدى ساخته شده کامپیوترى را ارائه مى دهد که در اندازه و  میزان عملکرد یا  فزیو لوژى یک عنصر، تمور یا متابولیک محل هاى مورد نظر در بدن مشخص شده است.

تومو گرافى ، که از کلمات یونانى گرفته شده است عبارت است یک روش جداسازى تداخلى یا در هم رفتگى یا در هم رفتگى از محل مورد نظر از طریق تصویر بردارى‌یک مقطع قطع شده از عضو مورد مطالعه .

اسکن پزشکى هسته اى ، عبارت است از تصاویر تولید شده در نتیجه کاربرد یک روش پزشکى هسته اى که اغلب به آن روش وااقعى ، بررسى (سنجش) تست اطلاق مى شود .

رادیو دارو ،  معمولا به یک ردیاب یا رادیو نوکلویید اطلاق مى شود . اصولا این یک ترکیب نشان دار شده رادیو اکتیو است که براى تهیه تصویر پزشکى هسته اى و یا موارد رادیو درمانى لازم است .

دوربین گاما دستگاهى است که براى تهیه تصویر پزشکى هسته اى مورد استفاده قرار مى گیرد .

Invitro روشى است که در در لوله آزمایش انجام مى شود و  مستقیماْ بر روى اعضاء یا بافتهاى موجود زنده به منظورهاى مطالعاتى، پژوهشى ویا درمانى صورت مى پذیرد .

رادیو ایموننسى  نوع خاصى از این روش است که استفاده توام یک ماده شیمیایى‌اکتیو با یک آنتى بادى را در اندازه گیرى‌میزان هورمون ها ، ویتامین ها و داروها در خون بیمار میسر مى سازد .

گردآوری: مژده اصولی - سایت تبیان

نوشته های دیگران ()